عملگر یا اکچویتور (Actuator) چيست؟

این سازه ی صنعتی در هر 20 کیلومتر از خطوط انتقال گاز یک شیر کنترل (Valve) نصب می گردد تا جریان گاز را قطع و وصل کند. شیرهایی که اهمیت زیادی را در ایمنی این خطوط دارا هستند به این ولوها اکچویتور (Actuator) یا اکچویتر یا به برگردان فارسی عملگر نام داده اند. برای خطوط انتقال نفت و آب هم این شیرهای صنعتی بسیار لازم می باشند. اکچویتور سازه ای است که تفاوت شیر کنترلی و شیر دستی را با شفافیتت بسیار زیاد مشخص می نماید. در شیر دستي (Manually operated) اپراتورها و کارکنان خط تولیدی باید شیر را مدام باز و بسته نمایند. ولی نمی شود در خطوط انتقال هر بیست کیلومتر یک شخص یا یک تیم را قرار دهیم تا شیرصنعتی را مدام باز و بسته کند. بنابراین  کنترل شیرها و تحریک آنان به صورت خودکار و بدون دخالت فیزیکی انسان بای دقابل انجام و صدور پیغام قطع و وصل باشد.

برای این کارقطعه ای به نام اکچویتور یا همان عملگر بر روی شیرهای صنعتی نصب می شود. عملکرد اکچویتور باید بسیار دقیق، کاربردی و بدون اشتباه شکل بگیرد. به اندازه ای کافی تند و سریع باشد (از نظر ایمنی، قطع سریع جریان در خطوط لوله اهمیت بسیار زیادی را دارا است). و با کمترین انرژی کار می کند (انرژی باد یا نیوماتیک. در واقع تحریک ولوهای صنعتی که پرکاربرد­ترین موارد مصرف اکچویتورها هستند.

انواع اکچویتور (Actuator) از منظر عامل حرکت عبارت است از:

• ساعت گرد و پاد ساعتگرد

ساعت گرد: یعنی اول در جهت ساعتگرد شیر باز خواهد شد. پادساعت گرد یعنی در خلاف جهت عقربه های ساعت شیر بسته خواهد شد. ‌‌این تقسیم بندی کمک بسیار فراوانی می‌کند تا با توجه به اینکه شیر اغلب باز یاشد یا بسته، از اکچویتور سیار مناسبی استفاده نمایید. از دیدگاه نوع حرکت و عامل حرکت، اکچویتور به دسته بندی های بسیار متفاوتی از هم تقسیم بندی می شود. در این مطلب انواع اکچوزتور را از نظر عامل حرکت یا نوع سیستمی که شیر را تحریک می کند بررسی می نماییم.

• اکچویتور برقی یا الکتریکی (MOV)

این عملگرهای بسیار جدید و پیشرفته به یک موتور الکتریکی متصل هستند. بنابراین برای تحریک شیر از راه های بسیار دور یا حتی به صورت دستی از موتور الکتریکی بهره مند خواهند شد. علاوه بر این به گیربکس، سوئیچ و سیستم کنترل نیز مجهز می باشند؛ سیستم های کنترلی در این اکچویتورها کنترل  این اکچویتورها را بسیار ساده می کند و می‌توانید از آنها در سیستم ‌هایی که نیاز به کنترل بسیار دقیق دارند استفاده نمایید.

مزایای عملگر عبارت است از:  تامین کردن انرژی موتور الکتریکی در صنعت کار آسانتری خواهد شد. از نطر اندازه این اکچویتورها بسیار کوچک می باشند و این یک امتیاز بسیار عالی به حساب آمده است. موتور الکتریکی با کمترین میزان نوسانی که دارد، انرژی الکتریکی موردنیاز را به خوبی تامین می نماید. موتور الکتریکی قطعه تمیزی می باشد و باعث رطوبت یا آلودگی هوا نخواهد شد. چنانچه نیاز به تعمیر شکل بگیردد احتمالا با تعویض قطعه همراه می شود.

• اکچویتور نیوماتیکی(Pneumatic actuators)

نیروی باد یا پنوماتیک نیرویی با قدرت بسیار زیاد و در عین حال به شدت قابل اطمینان و سالم بوده است که ضرری برای محیط زیست نخواهد داشت. به همین علتی که بیان کردیم اکچویتور نیوماتیکی یکی از بسیار پر کاربردترین انواع اکچویتور در صنعت شناخته شده است. نیروی اولیه مورد استفاده در این عملگرها نیروی باد یا فشار هواست بوده است که در کارگاه های صنعتی یافت می شود. دلیل نام گذاری این قطعه هم همین بوده است.

این مدل از اکچویتور  کم خطاترین نوع اکچویتور می باشد. وقتی در مجاورت هوای بسیار گرم یا یک منبع گرمایی بسیار بزرگ قرار دارد، هوای فشرده آن هم بسیار گرم می شود و عملکرد اکچویتور به شدت بهبود می یابد. و این یک امتیاز بسیار ویژه است. به این دلیل خطوط لوله انتقال گاز و نفت و آب بیشتر در مناطق جنوبی ایران هستند که گرمترین و شرجی ترین منطقه کشور شناخته شده اند. به همین دلایل محبوبترین و پرمصرف ترین عملگر شهرت یافته اند.

• عملگر هیدرولیکی

این مدل از اکچویتور آخرین مدل از دسته بندی می باشد، کاربرد این اکچویتورها در شیرهای صنعتی بسیار غول آسا و بزرگ می باشد. به این دلیل که توانمندی این را دارند که گشتاور بسیار زیادی درست کنند. با توجه به این به نسبت سایر عملگرها خیلی گران قیمت تر بوده است. دلیل عمده خرابی یک اکچویتور هیدرولیکی بیشتر در نتیجه روغن ریزی می باشد، روغن ریزی در این سازه ی صنعتی بسیار هشدار دهنده است.

برای خرید شیر سوزنی , خرید شیر دروازه ای , خرید شیر دیافراگمی , خرید شیر کروی , قیمت شیر توپی به لینک مربوطه مراجعه کنید.